شیلات ومنابع طبیعی جهان

تعیین وضعیت کیفیت آب رودخانه های مناطق مورد مطالعه برای مصارف مختلف :

1- کیفیت از نظر کشاورزی:

عناصر شیمیایی آب رودخانه ها بطور معمول از طریق ایستگاههای وزارت نیرو و توسط سازمانهای اب منطقه ای استانهای مربوطه اندازه گیری می شود. از نظر کشاورزی چند عامل مهم در جداول اندازه گیری کیفیت آب وزارت نیرو وجود دارد که بشرح زیر مورد بررسی قرار می گیرد.

-نسبت جذب سدیم )1((SAR):

نسبت جذب سدیم از فاکتورهای تعیین کننده کیفیت آب برای مصارف کشاورزی است که به 4 کلاس S₄, S₃, S₂,S₁ تقسیم‌بندی می‌شوند.

S₁: نشان دهنده میزان کم سدیم در آب بوده و برای آبیاری بسیاری از گیاهان مناسب است.

S₂: مقدار سدیم در این کلاس متوسط است و برای آبیاری در خاکهای با بافت نسبتاً درشت مناسب می‌باشد.

S₃: نشان دهنده میزان زیاد سدیم در آب است و خاکهایی که با این گونه آبها آبیاری می‌شود معمولاً زهکشی می‌شوند.

S₄: مقدار سدیم در این کلاس بسیار زیاد است و برای بعضی از گیاهان آنهم در شرایط ویژه آبیاری صورت می‌گیرد. دامنه تغییرات SAR برای این طبقه‌بندی از صفر تا 15 میلی‌گرم در لیتر در نظر گرفته می‌شود

 - درصد سدیم محلول )2((SSP) و درجه قلیائیت (3)(RSC)

دو فاکتور فوق از دیگر عوامل تشخیص آب از نظر قابلیت استفاده در کشاورزی است. این دو عامل در جدول اندازه‌گیری کیفیت آب وزارت نیرو وجود ندارد اما عناصر مورد نیاز برای محاسبه مقدار آنها در جداول کیفیت آب وجود دارد که می‌توان برای محاسبه مقادیر این دو عامل، از آنها  استفاده کرد. مقدار( RSC) (کربنات سدیم باقیمانده) برای آبیاری نباید از 5/2 میلی اکی والانت بر لیتر بیشتر باشد و مقدار SAR از این نظر نیز به 5 دسته عالی (کمتر از 20)، خوب (40-20)، قابل قبول (60-40)، مشکوک (80-60) و بد (بیشتر از 80) تقسیم می‌شوند.

- هدایت الکتریکی عصار اشباع خاک (EC):

 این عامل در جداول کیفیت آب وزارت نیرو اندازه‌گیری می‌شود و آبهای مورد استفاده در کشاورزی از این نظر به 4 کلاس C₁ یا عالی (EC کمتر از 250 میکروموس بر سانتی‌متر)، C₂ یا خوب (750-250)، C₃ یا قابل قبول (2250-750) و C₄ یا مشکوک (EC بیشتر از 2250 میکروموس بر سانتی‌متر) طبقه‌بندی می‌شوند. لازم به ذکر است در بعضی از منابع این طبقه‌بندی به 5 گروه تقسیم شده است که EC بیشتر از 3000 میکروموس بر سانتیمتر را در طبقه بد قرار داده‌اند برای مقدار C₄ نیز تغییرات EC را بین 2000 تا 3000 در نظر گرفته‌اند.

-طبقه‌بندی ویل کوکس (Wilcox):

ویل کوکس با از استفاده از مقادیر SAR و EC‌ دیاگرامی تهیه کرده است که در مطالعات کیفیت آب برای طبقه‌بندی آب از نظر کشاورزی از آن استفاده می‌شود. با استفاده از دیاگرام مذکور آبها از نظر کیفیت به 4 کلاس طبقه‌بندی می‌شوند.

-  آبهای خیلی خوب که در آنها EC‌ کمتر از 250 میکروموس بر سانتی‌متر است و در کلاس C₁S₁ قرار دارند.

-  آبهای خوب که مربوط به یکی از کلاسهای C₂S_1و C₂S_2و C₁S₂ می‌باشند.

-  آبهای با کیفیت متوسط که مربوط به یکی از کلاسهای C₃S_3و C₁S_3و C₂S_3و C₃S_1و C₃S₂ بود و برای آبیاری زمین‌های درشت بافت با زهکشی خوب، مناسب است.

- سایر کلاسهای موجود در دیاگرام در ردیف آبهای نامناسب قرار می‌گیرند که فقط در شرایط خاصی می‌توان از آنها استفاده کرد (خاکهای با بافت درشت با زهکشی زیاد و گیاهان مقاوم شوری).